Bạn bảo chùi ly, rửa chung còn dĩa để ly, chung họ giam lại. Thì Tạo hóa cũng đã sáng tạo. Ngó mặt họ thì biết: ta thấy họ mất tự nhiên.
Họ đón đường kiếm chuyện nói bá láp. Trong nhiều tác phẩm nhất là trong người bản lĩnh, tôi nói thời đại ta ai cũng thấy cần những đầu óc già giặn để xây dựng nhưng lại người ta ưa sống trẻ, quảng cáo trẻ, nỗ lực tìm mọi phương cách cho mình trẻ. Ai từng lãnh trách vụ huấn luyện tuổi trẻ đều có lần bực trí vì thấy một số bạn trai và một số đông bạn gái không tập trung tinh thần lâu được.
Có nhiều bạn gái lại thích. Lòng của họ rã rời, đau nghiến trong một thứ buồn nghĩa địa đầy bóng ma chia ly, hối tiếc, uất hận, ngã lòng. Có một nguy bệnh của thời đại ta là sự phá hoại lương tâm hay làm sai lệch lương tâm của nhiều bạn trai.
Họ thấy nguyên đời họ cần hướng cho Thượng đế và xã hội để giúp Thượng đế quan phòng làm nhiều việc hữu ích hơn cho đồng loại. Tôi thấy có nhiều người lớn, lúc họ đấu lý, dùng cường quyền đ àn áp tinh thần họ, nói cho họ nghe những lý lẽ rất tế nhị, những lý lẽ của người lớn. Họ cũng có cách dồi dào nhưng tâm tính vui vẻ, nóng giận, yêu mến, oán ghét, bi ai, sợ sệt, thèm khát.
Mấy dòng nầy diễn tả đúng hình ảnh con người không lý tưởng, bị nghèo đi tận tâm hồn, có rất đông ở thời đại chúng ta. Vì có ái tình căn cứ vào cảm tình đó mà nàng Andromaque của Racine từ chối quả tim của Prrhus vì đã trót yêu Hector. Mẹ đau khổ gần rơi lệ đưa con ra đời.
Cứ chung mà nói bạn trai lúc dậy thì, hay có bạn trai khác làm tri âm có tướng diện cô gái nhà lành. Cưu mang con trong dạ, mẹ nhớ con từng giây phút. Có thứ bạn trai lỡ thời không chủ trương tuyệt đối ở độc thân.
Vì nguyên nhân cột trụ nầy mà bạn trai mắc tật thủ dâm đơn độc hơn bạn gái. Rồi họ sẽ có gánh nặng làm chồng, làm cha. Có thể họ nói xấu về đời tư, về các tổ chức của bè bạn, của thượng cấp, hạ cấp một cách trống trải, không dè dặt giữa đám đông.
Trong xã hội có biết bao cô gái viết hằng trăm lá thư thề tạc một chữ đồng đến xương với tình lang, biết bao người gái đã làm vợ rồi, đang làm vợ mà gặp bạn tình cũ vẫn mua bán tình chung cách tự nhiên. Bản năng yêu có nỗi dậy cũng chừng mực. Hễ ta dạy lạc chương trình, họ đứng lên dạy chúng ta một lúc rồi ngồi xuống cho ta dạy lại.
Edison, Rousseou chết chìm trong lố sách và lố sách. Nếu quan sát cuộc sinh hoạt gia đình người ta thấy người cha chịu cực về đủ mặt như mẹ nhưng thỉnh thoảng tách ra khỏi sự náo nhiệt của cuộc sống gia đình để tìm yên ổn tâm thần. Có bao giờ phần đông bạn trai được khiêu gợi lòng trắc ẩn đối với những người xấu số trong xã hội.
Họ làm thinh không có nghĩa là lòng họ chai đá. Trong hai giới nam nữ, danh ngôn nầy của nhà nho tôi tưởng được thể hiện ở nam giới hơn. Tâm hồn họ không để họ sống trong hiện tại mà xô đẩy họ vào những mơ tưởng đâu đâu.