Dùng thời gian đó cho hợp lý, cho hiệu quả là vấn đề khẩn cấp nhất. Bạn có thể học những điều căn bản để hiểu âm nhạc. Bạn phải sống với số thời gian là 24 giờ một ngày.
Tới nhà, bạn không ăn ngay. Bạn phung-phí thời giờ quí báu của bạn ra sao tuỳ ý, sự tiếp tế cũng không vì vậy mà ngưng lại. Một thất bại, tự nó, có đáng kể gì đâu nếu nó không làm mất lòng tự tin.
Nếu bạn tưởng rằng cứ lấy giấy bút lập một thời dụng biểu tài tình là đạt được lý tưởng, thì thà bỏ phất hy vọng đó đi còn hơn. Tôi biết có những người cứ đọc, đọc như người ta uống rượu. Chắc là bạn muốn tin rằng hạnh phúc không sao đạt được.
Hai mươi bốn giờ đó là của bạn đấy, không có của cải nào quý hơn. Thế là 6 giờ, có lẽ hơn nữa, đã trôi qua từ khi bạn ở sở ra, trôi qua như một giấc mộng, trôi qua như ảo thuật, không sao hiểu được. Tôi không thể có cái ý cung cấp cho công việc đó ba bốn chục phút liên tiếp vô cùng tĩnh mịch.
Nhưng bây giờ tôi già rồi và nghỉ hay không là tùy tuổi tác. Tôi không hiểu tại sao như vậy. Cuốn "Lịch sử suy vong của đế chế La Mã" (tác giả Edward Gibson thế kỷ 18) không so sánh được với cuốn "Thiên đường đã mất" nhưng cũng là một cuốn tuyệt hay, và cuốn "Những quy tắc thứ nhất" của Herbert Spencer không thuộc loại thơ mà cũng là một sản phẩm cao cả của nhân loại.
Mà cũng không ai lãnh nó nhiều hơn hoặc ít hơn bạn. Từ sở về nhà bạn có cảm tưởng mệt nhọc đó (ý muốn nói ở sở ra, bạn không thấy mệt nhọc gì cả và bạn mệt không phải vì việc làm mà vì tưởng tượng). Ông miễn cưỡng làm việc, càng trễ chừng nào cành hay; và vui vẻ đứng dậy ra về, càng sớm chừng nào càng tốt.
Cái lợi lớn nhất của những kiệt tác đó là nó minh bạch một cách lạ lùng. Trong chương trình hàng ngày, tôi không dự tính thời giờ đọc báo. Nó ngắn quá đi thôi.
Bạn bảo ngày của bạn đầy công việc rồi, đầy đến tràn trề ra ư? Bạn bỏ ra một ngày đến mấy giờ để lo vần đề cơm áo? Bảy giờ, phải không? Và mấy giờ để ngủ? Bảy giờ nữa ư? Tôi xin tính thêm hai giờ nữa cho rộng rãi. Chúng ta không bao giờ có thêm chút thì giờ nào đâu. tôi nói vậy và buồn mà nhận rằng phần đông người ta không đọc thơ.
Một nguy hiểm nữa, là bị buộc chặt vào chương trình như một tên nô-lệ bị buộc chặt vào cỗ xe. Bạn nên quên rằng nó là thơ hay, chỉ đọc vì truyện và những tư tưởng xã hội của nó thôi. Còn nhiều cuốn nổi danh hơn nữa.
Sự thật ấy đáng buồn lắm, chán nản lắm, u uất lắm phải không bạn? Nhưng tôi cho là đẹp đẽ kia đấy, vì có gắng sức thì ý chí ta mới mạnh được khi làm một việc đáng làm. Trước khi ngừng bút, tôi không thể không kể qua những nguy hiểm đang rình rập bạn. Lẽ dĩ nhiên, nếu sau khi đọc Hazlitt và đã thí nghiệm như vậy, bạn vẫn tin chắc rằng trong tâm hồn bạn còn có cái gì cừu địch với thơ thì bạn đành phải học lịch sử hoặc triết học vậy.